İtalyan mutfağı, yerel ürünleri, malzemeleri, pişirme teknikleri, yemekleri ve kültürü ile nesilden nesile aktarılan bir kültürel hazine. Sadece mutfak ile sınırlı kalmayan, mutfağı aşarak yemek ile ilişkilenen her ana, her okazyona yansıyan bir kültürel birikim. Bu zenginlik 6 yıldır, İtalya Dışişleri ve Uluslararası İş Birliği Bakanlığı tarafından İtalyan mutfağının kalitesi ve mükemmeliyet örneklerini öne çıkararak mutfak geleneğini tanıtma amacıyla dünyanın 124 ülkesinde eş zamanlı olarak gerçekleşen İtalyan Mutfağı Haftası (Settimana Della Cucina Italiana) ile kutlanıyor. Kasım 2021’de 6.sı gerçekleştirilen haftanın teması ise “İtalyan mutfağı geleneği ve perspektifi: gıda sürdürülebilirliği bilinci ve desteklenmesi” oldu. Türkiye’de de gerçekleştirilen etkinlikte 1 hafta boyunca tadım etkinliklerinden webinarlara, sürdürülebilirlik, tarım ve gastronomi üzerine söyleşilerden, sanal turlara kadar ilham dolu bir dizi etkinlik ile binlerce kişiye ulaşıldı.
Dünya yemek tarihi yazılırken mutlaka İtalya’ya özel bir alan ayrılması gerekir. Köklü tarihi, kültür sanat dünyasına katkıları, mimari ve modadaki öncü rolünün yanında İtalya’yı tanımlayan ana değerlerden biri de şüphesiz İtalyan Mutfağı. Kökleri MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan İtalyan Mutfağı, tarih boyunca Antik Yunan, Roma, Bizans, Yahudi, Arap ve Güney Avrupa mutfaklarından etkilenmiş, bu etkileşimle de gelişimini sürekli devam ettirerek güçlü bir mirasa sahip olmuştur. Dünyada yemek isimleriyle en çok özdeşleşen ülkelerin başında gelen, zengin mutfak kültürüyle konuklarına unutulmaz bir lezzet deneyimi sunan İtalya; Akdeniz ikliminin etkisi, bölgesel çeşitliliğin fazla olması ve çok farklı tatları içerisinde bulundurmasından dolayı gastronomik bir vaha. İtalya’nın her bölgesi farklı bir lezzete, farklı bir tada kapılarını açar. Emilia-Romagna’da makarna, balzamik sirke, parmesan peyniri, şarküteri ürünleri; Campania’da pizza, kahve, mozzarella peyniri; Ligurya’da focaccia ekmeği, fesleğen; Toskana’da trüf mantarı, zeytin ve şarap demek İtalya… Bu yüzdendir ki Akdeniz’in incisinde keşif hiç bitmez, her yol lezzete çıkar…
Yemekten keyif almayı ve yemeğe olan tutkuyu İtalyan restoranları ile dünyaya da sunan ülke, 22-26 Kasım arasında gerçekleşen İtalyan Mutfağı Haftası’yla bu gastronomik zenginliğini, yemeğin tarihi ve kültürel miras içerisindeki yerini, doğanın hediyesi özel teruarını ve gıda sürdürülebilirliği çalışmalarını Türk gastronomisi ve lezzet tutkunları ile paylaştı. İtalya’nın Türkiye’de bulunan diplomatik temsilcilikleri aracılığıyla organize edilen hafta boyunca pizzadan makarnaya, peynirden şaraba, tatlıdan kahveye kadar dünyanın lezzet hafızasında yeri olan ürünlere sahip olan İtalyan Mutfağı şef, akademisyen, yerel üretici, tarım ve sürdürülebilirlik profesyonellerinin katılımıyla lezzet severlere bütüncül bir deneyim yaşattı.
İtalyan Mutfağını Anlamak: Masterclass Eğitimler
İtalyan mutfağını farklı, özel ve tüm dünyada bilinir kılan en önemli özellik sahip olduğu değerleri, ürünleri ve teknikleri sürdürülebilir kılmak için eğitime önem vermesi. Dünyaca ünlü mutfak okulları ile tanınan İtalya, İtalyan Mutfağı Haftası boyunca da eğitime verdiği önemi yansıttı. Türkiye’de hafta boyunca birçok online ve hibrit masterclass eğitimler düzenlendi. Eğitimlerde İtalyan Mutfağı’nın beslenme ve sağlık açısından önemi, ürünün kalitesini, lezzetini ve orijinalliğini korumak için yürüttüğü “apelasyon” çalışmalarının yanı sıra İtalya’nın gastronomik zenginliği ve şarap gelenekleri de ele alındı. Uluslararası düzeyde tanınmış konuşmacıların katılımıyla gerçekleşen eğitimlere şef, yemek araştırmacısı, akademisyen, yerel üretici, Antropolog, şarap danışmanı gibi alanında uzman isimler katkı sundu. İtalya ve Türkiye’den katılımın olduğu ve online olarak gerçekleşen eğitimlere şefler, yeme içme sektöründen profesyoneller ve öğrenciler ilgi gösterdi.
Eğitimler arasında;
- Yeditepe Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatı Bölümü eğitmen şefi Simone Romiti’nin “Buğdayın Doğru İşlenmesi ile Sağlıklı Beslenme”,
- 2010 yılından beri Akdeniz diyetinin antropolojik kökenleri ve tarihi üzerine çalışmalar yürüten Antropolog ve Lezzet Elçisi Prof. Elisabetta Moro’nun “Ekoloji ve Biyoçeşitlilik Açısından Akdeniz Diyeti” başlıklı web semineri,
- İtalyanların lezzetini ve orijinalliğini korumak için adına dernek kurduğu Napoliten Pizza konusunda Türkiye’nin “Gerçek Napoliten Pizza” sertifikasına sahip tek pizza ustası, Nappo Pizza’dan Özgür Kılınçlar’ın gerçek pizzanın püf noktalarını ve diğer pizzalardan ayrışan yönlerini vurguladığı eğitimi,
- Bodrum’daki La Palme restoranın sahibi, sommelier Daniele Montano “Yöresel Şarap ve Likörlerin Favori İtalyan Tatlıları ile Eşleştirilmesi” webinarı,
- Le Cordon Bleu şefi Luca De Astis’in “Çam Fıstığı, Zeytin ve Kremamsı Polenta ile Atlantik Mezgiti” üzerinden İtalyan malzemeleri ve teknikleri üzerine eğitimi,
- Artizan İtalyan peynirleri üzerine uzmanlaşan Napoli Antica kurucusu Mastro Casaro Cosimo Rotolo’nun “Taze Peynir Burrata ve Olgunlaşmış Pecorino Peynirleri” üzerine eğitimi,
- Düşük ısıda yemek pişirme ustası Marco Pirotta’nın kısık ateşte pişirmenin kurallarını anlattığı kitabı üzerinden “Sous Vide Tekniği ile Kısık Ateşte Profesyonel Pişirme” Milano’dn canlı yayın eğitimi,
- İtalya’dan etkinlik için İstanbul’a gelen Şef Eleonora Andriolo’nun, Venedik Mezeleri “Cicchetti” eğitimi,
- Diyetisyen Gizem Şeber’in “Türkiye’de yaşayan İtalyanlar için Akdeniz Diyeti Sürdürülebilirlik ve Etiket Okuma” oturumu yer aldı.
Dante’den Günümüze: İtalyan Mutfağı’nı Deneyimlemek
İtalyan mutfağı tarihi ve sanatı ile şekillenen bir mutfak. İtalyan Mutfağı Haftası eğitimleri yanı sıra bu değeri de yansıtan davetler düzenledi. Haftanın açılış yemeğinde Türkiye’de yaşayan İtalyan şefler Eataly Executive Chef’i Claudio Chinali, Divan Executive Chef’i Giancarlo Gottardo, Scalini Restaurant şefi Luigi Mariconda İtalya’nın farklı bölgelerinden lezzetler hazırladılar. Menüde pizza hamurunda domates, soğan, ançuez, kekik ve Caciocavallo peyniri; patlıcanlı, kapari, domates ve yeşil zeytinli Bruschetta; Ricotta peynirli ve Antep fıstıklı krema ve bitter çikolata parçalı marzipan yer aldı.
İtalyan Mutfağı Haftası ile ilgili duygularını paylaşan Divan Executive Chef’i Giancarlo Gottardo “Gastronomi kültürel değerlerin bir bütünü. İnsanların yemek etrafında nasıl bir araya geldiği, birlikte yemek yerken nasıl keyif aldığı bir ülkenin ve bölgenin kültürünü tanımlıyor. İtalya’nın nasıl yemek yediği, yemeklerini nasıl hazırladığı, hangi okazyonlarda yemek yediği gastronomisi kadar kültürünü de temsil ediyor.” diye konuştu.
İtalyan şair Dante’nin yaşadığı döneme ait tariflerin yer aldığı dünyaca ünlü “Libro dello Cocina” adlı tarif kitabından ilham alınmış bir menü Casa d’Italia’da deneyimlendi. Menüde Ribollita, kara lahana, pırasa ve fasulyeli bayat ekmek çorbası; Keçi peyniri ve konfit ördek ile Kavılca buğdaydan Risotto; Kurutulmuş meyve, kuru meyveli ekmek çorbası ve karaciğer sosu ile doldurulmuş serbest dolaşan tavuk sarma; Baharat ile tatlandırılmış, çıtır nugat ve böğürtlen sos ile manda sütü dondurma yer aldı.
İstanbul dışında İzmir’de de etkinliklerin yapıldığı haftada İzmir Büyükşehir Belediyesi iş birliğiyle tanıtımı yapılan Terra Madre (Toprak Ana) Anadolu 2022 programında Slow Food Aşçılar Birliği’nden Şef Paolo Betti yerel lezzetlere ve mevsimselliğe odaklanan bir menü hazırladı.
Haftanın kapanış yemeğini ise Terrazza Italia’da lezzet elçisi, şef Eleonora Andriolo ve şef Claudio Chinali hazırladı. İstanbul İtalyan Konsolosu Irène Pastorino, İtalya ve Türkiye arasında ticaret yapan iş dünyası temsilcileri, basın ve ınfluencerların katıldı kapanış yemeğinde İtalyan Mutfağı Haftası’nın değerlendirilmesinin yanında İtalya ve Türkiye arasındaki ticari ilişkiler de masaya yatırıldı.
Eataly Executive Chef’i Claudio Chinali tüm haftayı “Gastronomi kültürün en önemli, en elzem parçası. Bir resmi kimin, ne zaman çizdiğini bilmeden analiz edebilir misiniz? Belki evet, ama tam olarak asla değil.” diyerek yorumladı. Yemek ve kültürün birbirinden ayrılmaz ve birbirini besleyen parçalar olduğunun altını çizdi.
Yemekten Fazlası: Gastro Kültürel Etkinlikler
İtalya deyince akla ilk yemek gelse de İtalyanların hayattan aldığı tadın tüm dünyaya yansımasını da unutmamalıyız. İtalya’nın dünya çapında çok yeni başlattığı iletişim kampanyası “Be IT” de hayattan alınan bu zevki gözler önüne seriyor. İletişim kampanyası, İtalyan olmanın ve İtalyan kültürünün tutku, yaratıcılık, inovasyon, miras, çeşitlilik, stil ve sürdürülebilirlikle nasıl şekillendiğini gözler önüne sermeyi amaçlıyor.
İtalyan mutfağının sinemayla, kültürle, tarihle olan güçlü bağı onu spesifik bir disiplin olmaktan çıkarıp sosyal hayatın kaçınılmaz bir parçası yapıyor. Bu bakış açısı ile İtalyan Mutfağı Haftası’nda da film gösterimlerinden girişimcilik hikayelerine, sanal turlardan yarışmalara kadar pek çok etkinlik gerçekleşti.
Etkinlikler arasında;
- Daniele De Michele’nin yönetmenliğini yaptığı, İtalyan mutfağının nesilden nesile aktarılan köklü mirasına vurgu yapan “I Villani” film gösterimi,
- Napoli’yi daha yakından tanıma, şehrin sokaklarındaki en iyi kahvecileri ve en lezzetli pastaneleri keşfetme şansı sunan sanal tur,
- İtalyan şarap sektöründeki kadın girişimcileri bir araya getiren Vite di Donne (Şarap ve Kadın Hikayeleri Derneği) üyeleri Rosanna e Giovanna Caruso, Chiara Lungarotti, Erika Marchesini, Agnes Antal “Şarap ve Kadın Girişimciliğinin Hikayeleri” sohbeti,
- 6 okuldan 245 öğrencinin katıldığı “En Sevdiğim İtalyan Yemeği” konulu resim yarışması,
- “Ailenizin İtalyan Yemeği” Instagram yarışması,
- Çocuklara, komik ve eğlenceli hikâyeler anlatan Neşeli Makarna kitabı yazarı Hande Ertem Ergün’ün öğrencilere yönelik düzenlediği atölye yer aldı.
İtalyan Mutfağı Haftası ve Be IT projesi ile ilgili daha fazla bilgi almak için madeinitaly.gov.it/tr/be-it/ ve www.italyanmutfagihaftasi.com web sitelerini ziyate edebilir, Instagram’da @italyanmutfagihaftasi ve @officialbe.it sayfalarını takip edebilirsiniz.