Arılar ve insanlar arasındaki bağ, özellikle son yıllarda bal arılarının nesillerinin tehlikede olması nedeniyle gündemde yer alan bir konu. Peki arılar dünya için, canlılar için neden bu kadar önemli? Arıların yaşamımıza katkısı nedir? Tüm bu soruların yanıtını derinlemesine araştırdık ve bulduğumuz sonuçları sizler için derledik.
Arılar besin olarak tükettiğimiz sebze ve meyvelerin tozlaşmalarını sağlayan en önemli başroldür. Arılar yiyeceklerini toplamak için bir çiçekten diğerine gezerler. İhtiyaç duydukları proteini ve karbonhidratları polenden ve çiçeklerin nektarından alırlar. Bu bitkiler arasındaki gezinti ise, arıların aynı türler arasında polen transferi yaparak tozlaşmaya katkıda bulunmaları sağlar.
Peki tozlaşma neden bu kadar önemli?
Tozlaşma sayesinde, Dünya’daki doğal ekosistem biyoçeşitlilik kazanır. Tükettiğimiz besinler tozlaşma ile yetiştirilir. Meyveler, sebzeler, fındık gibi gıdalar onları sağlıkla tüketebilmemiz için ve devamlılıklarının olabilmesi için tozlaşmaya ihtiyaç duyarlar.
Son yıllarda arı popülasyonlarının küresel olarak endişe verici bir oranda azalması dikkat çekiyor. Özellikle 2006 yılında, Kuzey Amerika ve Avrupa’da işçi arıların kolonilerini terk edip aniden ortadan kaybolmaları bu tedirginliğin ilk göstergesi oldu. 2006’dan önce arıcıların belirttiği, kovan popülasyonlarındaki yıllık kayıplar %5 ila %10 civarındayken, 2006 yılından sonra bu sayı %30’lara kadar yükseldi. Bu küresel çaptaki durum Avrupa, Asya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde gözlemlendi.
Arılar neden yok oluyor?
Uzmanlar son yıllarda bu konuyu derinlemesine araştırıp inceliyor ve bazı bulgular elde ediyorlar. Yapılan çalışmalardan biri 2018 Nisan ve 2019 Nisan tarihleri arasındaki bir yıllık süreçte ABD’deki bal arılarının %40’ının yok olduğunu ortaya koyuyor. Bilim insanları arıların yok olma, ölme nedenlerini araştırırken böcek öldürme ilaçları, parazitler, virüsler, çevresel faktörler göz önünde bulunduruluyor.
Harvard Üniversitesi’nin yaptığı bir çalışmada farklı arı kolonileri izlendi ve arıların yok olma nedeni olarak pestisitlere dikkat çekildi. Bir pestisit olan neonikotinoidler bu arı kovanlarında adeta kıyıma yol açtı.
Yapılan araştırmalar pestisitlere yani böcek ilaçlarındaki maddeye maruz kalan bal arılarının ölme ihtimalinin iki kat daha fazla olduğunu ortaya koyuyor. Arılar ölmeseler bile, yiyecek toplamadaki verimleri düşüyor. Bu da tozlaşmanın azalması anlamına geliyor.
Arıların nesli tükenirse ne olur?
Dünyada yaklaşık 25.000 farklı arı çeşidi olduğu biliniyor. Ne kadar ufacık canlılar olarak görünse de arıların biyoçeşitliliğe faydası yadsınamaz. Tozlaşmanın doğal bir döngüde gerçekleşmesine sebep olan bu çalışkan canlılar sayesinde gıda üretim sisteminde çeşitlilikler meydana gelebiliyor ve vücudun ihtiyaç duyduğu besin değerlerine ulaşabiliyoruz.
Arılar için ne yapabiliriz?
Dünyamızın arılara ihtiyacı var. Bizler okuyup öğrenerek ve başkalarıyla da paylaşarak arı kolonilerini koruyabiliriz. İşte arılar için yapabileceğiniz basit ama etkili adımlar!
Pestisit kullanmayın.
Pestisitlerin arılar için zararlı olduğuna yukarıda değindik. Yalnızca arılar değil, biz insanlar ve çevre için de oldukça zararlı olan bu maddeyi içeren böcek ilaçlarını kullanmamaya gayret edin. Toprağınızın ve mahsulünüzün zarar görmemesi amacıyla böceklerden uzak kalmak için daha doğal yollara başvurmayı deneyin.
Bahçenize arılar için çiçekler ekin.
Bal arıları geçimlerini sağlamak için yeterli nektar ve polen toplamak üzere bahçelerde yetiştirilen çiçeklere ulaşırlar. Bu da arıların sevdiği çiçeklere bahçenizde yer verebileceğiniz anlamına gelir. Arılar özellikle sarı, pembe, beyaz ve mavi gibi canlı renklerdeki çiçeklere çekilirler. Bahçenize lavanta, biberiye, mine çiçeği, ekinezya gibi bitkiler ekebilirsiniz.
Eğer bir bahçeniz yoksa, balkonunuza ya da pencerenize arıları beslemek için ufak ebatta da olsa çiçekler ekebilirsiniz.
Arılar için yaşam alanı oluşturun.
Güvenli bir yere yerleştireceğiniz bir tahta parçası ile ya da terk edilmiş bir ağacın bir kısmına açacağınız oyuklar ile ufak bir arı topluluğuna yaşam alanı yaratabileceğinizi biliyor muydunuz? Hadi deneyin!
Yerel bal üretimine destek olun.
Bal satın alırken seri bir şekilde fabrikasyon olarak üretilen süpermarket ürünlerindense yerel bal üreticilerinden bal satın alın. Doğal bal, market raflarındaki gibi daha iyi bir görünüm çabasında olmadığı için işlem görmez ve lezzeti de üretildiği yerin doğal florasını yansıtır. Üreticilere destek olmak ve dolaylı olarak da olsa üreticilerin arıların yaşamına destek olmak için çaba sarf etmesine imkan tanımak için doğal bal tüketimi oldukça önemlidir.